Gần đây, MSB đã gặp phải sự cố nghiêm trọng ngay trước thềm đại hội cổ đông, khiến dư luận đặt câu hỏi: liệu đây là một hạn chế trong quản lý hay là dấu hiệu của một lỗ hổng hệ thống? Sự cố này đã tạo ra những xáo trộn trong thị trường tài chính và gây lo ngại cho cả cổ đông lẫn cộng đồng đầu tư. Bài viết này sẽ phân tích sâu hơn về nguyên nhân, hậu quả của sự cố, đồng thời nhìn nhận những bài học mà MSB có thể rút ra để cải thiện hệ thống quản lý, tránh lặp lại tình huống tương tự trong tương lai.
Cán Bộ Vi Phạm Đạo Đức Trà Trộn Ở Chi Nhánh – Lỗ Hổng Của MSB?
Tại buổi họp báo thông tin về tình hình kinh tế – xã hội quý I/2024 do UBND TP. Hà Nội tổ chức vào chiều 28/3, Thiếu tướng Nguyễn Thanh Tùng, Phó Giám đốc Công an TP. Hà Nội cho biết: Dựa trên kết quả điều tra ngày 18/10/2023, cơ quan điều tra đã khởi tố vụ án, bắt tạm giam bà Bùi Thị Hoài Anh (40 tuổi, trú tại quận Long Biên) – Giám đốc Ngân hàng TMCP Hàng Hải Việt Nam (MSB) chi nhánh Thanh Xuân. Theo kết quả điều tra ban đầu, bà Anh đã lừa đảo, chiếm đoạt tài sản của 8 nạn nhân với số tiền lên đến 338 tỷ đồng.
Từ giữa tháng 3/2024, dư luận xôn xao về vụ việc 58 tỷ đồng trong tài khoản của bà N.T.L (Cầu Giấy – Hà Nội) tại MSB bất ngờ “bốc hơi”. Vị khách hàng này đã gửi đơn tố cáo và trải qua nhiều tháng hoang mang, lo lắng.
MSB “gặp hạn” trước thềm đại hội cổ đông
Theo hướng dẫn của cán bộ Ngân hàng MSB, tài khoản của bà L được MSB quản lý để báo cáo số dư cuối ngày và cuối tháng phục vụ cho việc tính toán chỉ số giá chứng khoán của MSB. Tài khoản này không thể mở ứng dụng trên điện thoại, tiền gửi theo kỳ hạn 1 tuần, 2 tuần, 3 tuần, 4 tuần. Khi đến hạn, nếu bà L muốn rút gốc và lãi hoặc gia hạn kỳ gửi thì cần thông báo cho MSB trước 1 ngày.
Cụ thể, ngày 30/3/2021, khi chuyển tiền lần đầu, bà L thấy tài khoản được mở đúng tên mình tại Hội sở chính MSB nên đã không nghi ngờ và tiếp tục chuyển tiền những lần sau. Mỗi lần chuyển tiền, bà L đều nhận được giấy xác nhận thông tin tài khoản/Số dư tài khoản với chữ ký của những người có thẩm quyền là các Giám đốc Trung tâm khách hàng cá nhân (TTKHCN) hoặc Giám đốc chi nhánh và đóng dấu đỏ của Ngân hàng MSB. Những người này bao gồm: ông Nguyễn Minh Hưng, ông Nguyễn Việt Dũng – Giám đốc TTKHCN, bà Bùi Thị Hoài Anh – Giám đốc TTKHCN, giám đốc Chi nhánh.
Số dư tiền gửi của bà L theo giấy xác nhận Thông tin tài khoản/Số dư tài khoản số 432/CV/MSB chi nhánh Thanh Xuân đến thời điểm 10 giờ 8 phút ngày 7/10/2023 là 58.650.000.000 đồng. Từ sau ngày 7/10/2023, bà L không thực hiện giao dịch nào khác với MSB. Tuy nhiên, đến ngày 12/10/2023, bà L phát hiện số dư trong tài khoản chỉ còn 93.640 đồng.
Phản hồi về thông tin này, phía MSB chỉ cho biết rằng trong quá trình tra soát hoạt động và đánh giá cán bộ định kỳ tại các chi nhánh, ngân hàng đã phát hiện một số dấu hiệu bất thường liên quan đến một số cán bộ nhân viên và một nhóm khách hàng có quan hệ mật thiết. Hiện ngân hàng đang cung cấp thông tin cho cơ quan chức năng để điều tra làm rõ.
Được biết, sau khi thông tin về phản ánh của bà L được lan truyền, đã có thêm trường hợp khách hàng gặp tình trạng tương tự là chị O (Hà Nội) với số tiền bị mất hơn 27 tỷ đồng.
Theo TS. Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia tài chính ngân hàng, vụ việc này cho thấy hệ thống ngân hàng đang tồn tại lỗ hổng lớn. Lỗ hổng này có thể đến từ quy trình ngân hàng, việc thực hiện các quy định nội bộ, đạo đức kinh doanh của một bộ phận cán bộ nhân viên ngân hàng, hoặc do quy định trong hệ thống ngân hàng chưa đủ chặt chẽ. Việc nhiều khách hàng cùng bị lừa đảo với số tiền lên đến hàng trăm tỷ đồng trong nhiều năm cho thấy nguyên nhân chính nằm ở khâu quản lý.
Vấn đề đạo đức cán bộ nhân viên của ngân hàng MSB ở địa phương đã từng được cảnh báo trước đó. Vào giữa năm 2023, Công an TP. Thái Nguyên nhận được đơn tố cáo của chị Hoàng Diệu Linh về việc bà Trần Thị Thùy Ninh – nhân viên làm việc tại MSB – Chi nhánh Thái Nguyên đã lừa đảo khách hàng mua bảo hiểm khi đi gửi tiết kiệm.
Sau khi xem xét nội dung đơn tố cáo, tài liệu kèm theo và các quy định của pháp luật, cơ quan chức năng xác định nội dung tố cáo thuộc thẩm quyền giải quyết của Giám đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam – Chi nhánh tỉnh Thái Nguyên. Tuy nhiên, cho đến nay vụ việc vẫn chưa được công bố kết quả.
Sức Khoẻ Tài Chính Và Uy Tín Của MSB Trước Thềm Đại Hội Cổ Đông
Theo kế hoạch ban đầu, MSB dự kiến tổ chức Đại hội đồng cổ đông lần thứ 32 vào ngày 10/4/2024 tại Hà Nội. Tuy nhiên, Hội đồng quản trị (HĐQT) MSB đã thông qua Nghị quyết về việc lùi thời gian tổ chức đại hội xuống ngày 23/4/2024 với lý do để hoàn thiện công tác chuẩn bị.
Dự kiến, đại hội sẽ thông qua các báo cáo hoạt động kinh doanh, thành tựu của năm 2023, kế hoạch kinh doanh trong năm 2024 và các vấn đề thuộc thẩm quyền quyết định của Đại hội đồng cổ đông. Đồng thời, đại hội cũng sẽ bầu bổ sung 02 thành viên Hội đồng quản trị cho nhiệm kỳ VII (2022 – 2026).
Tính đến thời điểm hiện tại, MSB chưa công bố báo cáo tài chính quý I/2024. Tuy nhiên, theo dữ liệu tài chính quý IV/2023, thu nhập lãi thuần tăng 284 tỷ đồng so với cùng kỳ năm trước, nhưng lợi nhuận sau thuế chỉ đạt gần 484 tỷ đồng, giảm 36% so với cùng kỳ. Nguyên nhân chủ yếu là do chi phí hoạt động và chi phí dự phòng tăng. Trong quý này, MSB cũng ghi nhận khoản lỗ thuần từ mua bán chứng khoán. Báo cáo tài chính chỉ ra khoản lỗ hơn 265,4 tỷ đồng từ hoạt động kinh doanh khác nhưng không có giải trình cụ thể.
Tổng tài sản Ngân hàng MSB tính đến 31/12/2023 đạt 267.005 tỷ đồng, tăng gần 54.230 tỷ đồng so với thời điểm đầu năm. Trong cả năm 2023, lợi nhuận sau thuế của ngân hàng này đạt hơn 4.644 tỷ đồng, tăng 28 tỷ đồng so với năm 2022 (tương ứng với mức tăng 0,6%). MSB mới chỉ đạt 93% mục tiêu lợi nhuận trước thuế đề ra cho cả năm.
Trong khi lợi nhuận sau thuế năm 2023 gần như đi ngang, nợ xấu của Ngân hàng MSB lại tăng gần đến mức phải kiểm soát đặc biệt. Tổng nợ xấu của MSB là hơn 4.280 tỷ đồng, với cả 3 nhóm nợ đều tăng.
Cụ thể, nợ dưới tiêu chuẩn là 1.023,2 tỷ đồng, tăng 67,4%; nợ nghi ngờ là 1.441,2 tỷ đồng, tăng 225,4% và nợ có khả năng mất vốn là 1.807,3 tỷ đồng, tăng 79% so với thời điểm đầu năm. Tỷ lệ nợ xấu của MSB chiếm 2,87% trên tổng dư nợ cho vay, sát với ngưỡng trần nợ xấu mà Ngân hàng Nhà nước đặt ra (3%). Điều đáng ngại hơn là bản chất nợ xấu của MSB xuất phát từ “nhiệm vụ gia đình trị”.
Tại thời điểm cuối năm 2022, MSB dành gần 10,4 nghìn tỷ đồng cho kinh doanh bất động sản và cơ sở hạ tầng, chiếm 8,7% tổng dư nợ, giảm so với mức hơn 12,1 nghìn tỷ đồng tính tới cuối năm 2021 (11,9% tổng dư nợ).
Áp Lực Từ Khoản Trái Phiếu Của TNG Holdings Việt Nam – Vấn Đề Lưu Ý Với MSB
Giới tài chính đã quá quen thuộc với “mối thân tình” giữa MSB và hệ sinh thái TNG Holding (đổi tên thành Rox Group vào ngày 27/1/2024). Chủ tịch HĐQT của MSB là ông Trần Anh Tuấn, trong khi Chủ tịch HĐQT của TNG Holdings là bà Nguyễn Thị Nguyệt Hường – vợ của ông Tuấn.
MSB và hệ sinh thái TNG Holding có "mối thân tình" đặc biệt
Trong lĩnh vực bất động sản thương mại, các dự án của TNG Holdings được phát triển dưới thương hiệu TNR Holdings, bao gồm các khu căn hộ chung cư, khu dân cư và tòa nhà văn phòng… MSB hiện đang tham gia vào rất nhiều dự án mà TNR triển khai, chẳng hạn như: TNR Grand Palace Thái Bình, TNR Star Riverside Nam Sách…. và dự án gây nhiều tranh cãi TNR Stars Đồng Văn.
Theo thông tin công bố trên Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX), CTCP Đầu Tư Phát Triển Bất Động Sản TNR Holdings Việt Nam đã chi trả tổng cộng hơn 442 tỷ đồng tiền lãi trái phiếu trong 6 tháng đầu năm 2023.
Đây là số tiền lãi dành cho 92 lô trái phiếu với tổng trị giá gần 4.500 tỷ đồng, bao gồm 60 lô trái phiếu phát hành năm 2020 (giá trị 2.925 tỷ đồng) với các mã: TNR.BOND.01.2020.01-60; 25 lô trái phiếu phát hành trong năm 2019 (trị giá 1.225 tỷ đồng) từ mã TNR.BOND.12.2019.16-40 và 7 lô trái phiếu đồng gồm TNR.BOND.11.2019.01-02-11-20-30-39-40 (trị giá 337 tỷ đồng).
Tất cả đều là trái phiếu không chuyển đổi, không có tài sản đảm bảo, lãi suất cố định 10.9%/năm và trả lãi hàng năm. Tổ chức lưu ký là MSB. Thông qua MSB, trong năm 2021, TNR Holdings Việt Nam còn có 5 đợt phát hành trái phiếu với tổng mệnh giá 2,3 nghìn tỷ đồng, kỳ hạn 7 năm và lãi suất 10%/năm.
Dấu ấn gia đình và nhân sự thân tín liên quan không ít đến diễn biến giá cổ phiếu MSB
Dấu ấn gia đình và nhân sự thân tín cũng được cho là có liên quan đến diễn biến giá cổ phiếu MSB. Trước thềm đại hội cổ đông, bà Nguyễn Thu Trang, vợ ông Nguyễn Thế Minh, Phó Tổng giám đốc của MSB cũng đã bán ra 206.300 cổ phiếu MSB trong số 245.000 cổ phiếu đăng ký bán trong thời gian từ ngày 21/2 – 21/3/2024 bằng phương thức khớp lệnh và thỏa thuận.
Với mức giá đóng cửa ngày 21/3 là 14.900 đồng/cổ phiếu, ước tính sau thương vụ này, bà Trang có thể thu về hơn 3 tỷ đồng. Hành động bán ra của bà Trang diễn ra trong bối cảnh cổ phiếu MSB tăng 18% từ giữa tháng 12/2023 đến nay.
Vào tháng 8/2023, nhóm này đã đồng loạt bán ra lượng cổ phiếu lớn: Ông Nguyễn Thế Minh, Phó Tổng Giám đốc đăng ký bán 112.000 cổ phiếu MSB; bà Nguyễn Thu Trang, vợ ông Minh cũng đăng ký bán ra 200.000 cổ phiếu MSB; bà Đinh Thị Tố Uyên, Phó Tổng Giám đốc ngân hàng đã đăng ký bán ra 1.570.500 cổ phiếu MSB; ông Phạm Lê Việt Anh, con trai bà Lê Thị Liên – Thành viên HĐQT ngân hàng đã đăng ký bán toàn bộ 2.000.000 cổ phiếu MSB. Động thái này diễn ra trong bối cảnh cổ phiếu ngân hàng trên thị trường đang ghi nhận đà tăng mạnh. Phiên giao dịch ngày 14/8/2023, cổ phiếu MSB đóng cửa ở mức 14.400 đồng/cổ phiếu – tăng 30% so với đáy hồi cuối tháng 10/2022.
Trước kỳ nghỉ Tết Nguyên Đán 2024 (ngày 07/02), Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) đã ban hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực chứng khoán và thị trường chứng khoán đối với CTCP ROX Living – tiền thân là TNG Realty với số tiền hơn 2,91 tỷ đồng. ROX Living còn bị đình chỉ hoạt động giao dịch chứng khoán có thời hạn 03 tháng theo quy định.
UBCKNN cho biết, ROX Living đã không công bố thông tin trước khi bán 9,7 triệu cổ phiếu MSB. Trong khi đó, giao dịch của ROX Living thuộc diện phải công bố thông tin do đây là tổ chức liên quan đến ông Trần Xuân Quảng, thành viên HĐQT độc lập của MSB.
ROX Living là thành viên của ROX Group – Tập đoàn đầu tư đa ngành với hệ sinh thái phát triển đô thị và khu công nghiệp, dịch vụ, đầu tư tài chính. Trước đây ROX Group là TNG Holdings và vừa đổi tên vào cuối tháng 1/2024. Hiện tại, Tổng Giám đốc ROX Group là ông Trần Xuân Quảng. Ông Quảng cũng là thành viên HĐQT độc lập của MSB.
